De Universiteiten in Amsterdam

  
 
Het is wel heel bijzonder te noemen, want Amsterdam heeft zelfs 2 universiteiten, een "gemeentelijke" universiteit en een "vrije" universiteit.
Hieronder wil ik een korte toelichting geven op 2 Nederlandse postzegelemissies bij het respectievelijk 350-jarig en het 100-jarig bestaan van deze instituten.
 		  
 
     
 

De Universiteit van Amsterdam (UvA)
 

  
 

 
 
  Na de oprichting van de (succesvolle) Nederduytsche Academie door de medicus en letterkundige Samuel Coster in 1617 ontstond er bij de Amsterdamse rederijkerskamers een behoefte om een echte universiteit te starten.  In 1632 leidde dit tot de stichting van het "Athenaeum Illustre". Deze "doorluchtige schoole" kon worden getypeerd als een voorbereidend instituut op universiteiten elders in het land.

Het niveau van de opleidingen lag hoog en in 1876 kreeg het instituut bij wet de status van (gemeentelijke) universiteit.
De universiteit was meer dan 2 eeuwen gehuisvest in de Agnietenkapel aan de Oudezijds Voorburgwal. Spoedig daarna zou een toenemend aantal locaties worden beheerd verspreid over de stad.
 		  
 


Agnietenkapel, nu een Rijksmonument, aan de Oudezijds Voorburgwal 231 te Amsterdam

  
     
  Bovenstaande postzegel is ontworpen door Otto Treumann. Otto Treumann (1919 – 2001) was een van oorsprong Duitse grafisch ontwerper.   Hij speelde een belangrijke rol in de Nederlandse naoorlogse vormgeving.
Otto Treumann werd in Beieren geboren in een joods-liberaal gezin.   In 1935 kwam hij als emigrant naar Nederland.   Hij kreeg zijn opleiding aan de Nieuwe Kunstschool in Amsterdam, die volgens de Bauhaus-principes werkte.
 		  
 

 
 
Op de postzegel (catalogus nvph-1260), gedrukt in 4-kleuren offset, is een tweetal vlaggen afgebeeld. Het leuke is dat de vlaggen doorlopen op een nevenstaande zegel (een zogenaamde "doorloper" dus).
De rode jaartallen 1632 en 1982 staan voor het 350-jarig bestaan van de "Universiteit van Amsterdam". Achter de vlaggen is een tekening te zien van de Agnietenkapel met historische toegangspoort (zie foto hierboven).
De zegels waren verkrijgbaar van 14 januari 1982 tot 1 februari 1983. Ze zijn nog steeds frankeergeldig (in 2012).
 		  
 
 

 
 
Deze Eerste-Dag-Envelop (First-Day-Cover, fdc) werd uitgegeven door de Nederlandse Vereniging van Postzegelhandelaren (NVPH) als nummer fdc-198.
Zowel de illustratie aan de linkerkant als de gebruikte speciale stempel laten de drie kruizen van het Amsterdamse stadswapen zien.
 		  
     
 
     
 

De Vrije Universiteit van Amsterdam (VU)
 

  
 

 
 
  De oprichting van de Vrije Universiteit (VU) was een direct gevolg van de Wet op Bijzonder Onderwijs van 1876.
Op 5 december 1878 werd in Utrecht een "Vereeniging voor Wetenschappelijk Onderwijs op Gereformeerden Grondslag" opgericht.   Zij verzamelde geld in voor de oprichting van de "Vrije Universiteit" van Amsterdam, hetgeen uiteindelijk geschiedde op 20 oktober 1880.   Abraham Kuyper was de eerste rector magnificus.

Maar alle begin is moeilijk. Er waren maar 5 studenten en evenzoveel hoogleraren bij de aanvang. Pas na 1905 ging het voorspoedig toen de op de VU behaalde diploma's werden gelijkgesteld met die van de overige Nederlandse universiteiten (de zogenaamde "effectus civilis").
Sinds 1970 wordt de VU overigens door het rijk gefinancierd.
 		  
 

Het ontwerp van deze postzegel (catalogus nvph-1209) is van Gielijn Escher, een neef van de bekende graficus M.C.Escher.
De zegel is uitgegeven bij het 100-jarig bestaan van de VU. Het getal 100 is duidelijk aanwezig, waarbij de twee nullen (in dit geval geheel rond) zijn opgevuld met respectievelijk een portret van Abraham Kuypers en een gedeelte van het officiële zegel van de universiteit, de maagd in de rozentuin.
Abraham Kuyper (1837 – 1920) was een Nederlands theoloog, predikant, staatsman en journalist. Kuyper was oprichter van de eerste politieke partij in Nederland, de ARP en de stichter van de Vrije Universiteit; hij droeg bij aan de vorming van de Gereformeerde Kerken in Nederland, aan de vernieuwing van het calvinisme, en was van 1901 tot 1905 minister-president.
 

 
 

 
 
Op de Eerste-Dag-Envelop (First-Day-Cover, fdc) is in de illustratie een foto opgenomen van het VU complex aan De Boelelaan te Amsterdam, de stempel toont een opengeslagen boek.
De zegels waren te koop van 14 oktober 1980 tot 1 november 1981. Opvallend is overigens dat op de postzegel van de VU geen enkel jaartal voorkomt.   De gebruiksduur van deze zegels was bij uitgifte nog onbepaald. Maar sinds 1 november 2013 hoeft PostNL (door een gerechtelijke uitspraak) het gebruik van deze zegels niet meer toe te laten.
 		  
 
  Bronnen  
 
1. Handboek Nederlandse Postwaarden, uitgaven B130 en B136
2. http://www.postzegelblog.nl/2012/05/27/350-jaar-universiteit-amsterdam/
3. nl.wikipedia.org
4. Eigen verzameling 		 
 
 

Naar Overzicht Amsterdam