Dinosauriers

Dinosaurussen

 

 

     


Gideon Mantell (1790-1852)

Het was in 1822 dat de Engelse mevrouw Mantell uit Sussex een vreemd fossiel van een tand aan haar man liet zien. Mantell overlegde de vondst met Baron George Cuvier, een bekende paleontoloog.
Die concludeerde dat het de tand van een soort neushoorn moest zijn. Daarna werden nog veel meer vondsten gedaan in Southern Downs van Sussex. Mantell kwam tot de conclusie dat het hier om een soort grote leguaan moest gaan. Hij verzon de naam Iguanodon (tand van een iguana) voor het prehistorisch dier.

In 1842, na jarenlang studie te hebben gemaakt van de bijzondere vondsten in Engeland, gaf Sir Richard Owen (1804-1892) de naam "dinosaurus" aan de reptielen. Het Griekse "Deinos" en "Saurus" betekende achtereenvolgens Vreselijk en Reptiel.
Dinosauriers worden dus als reptiel beschouwd. In de afgelopen 200 jaar zijn ongeveer 1000 verschillende dino's samengesteld uit botten die bij opgravingen over de gehele wereld werden gevonden.
 


Richard Owen (1804-1892)

 



 

 
 
 


Dinosauriers op postzegels
De eerste dinosaurier die op een postzegel is te zien is op deze Chinese postzegel die werd uitgegeven in 1958.
Afgebeeld is de Lufengosaurus, waarvan het skelet in China werd gevonden.
Dit skelet is nu te bezichtigen in een museum in Beijing.
Daarna volgen er nog vele postzegels met dino's uit allerlei landen.
 

 
 
  Eerst een overzichtje
Het is ondoenlijk om alle postzegels met dino's hier af te beelden. Het zijn er vele honderden. Ik heb een selectie gemaakt van de meest aansprekende dino's aan de hand van de periodes waarin ze leefden.
Dinosauriers leefden globaal in het Mesozoïcum tijdperk en dat kan schematisch in 3 delen worden gesplitst:
 
  Trias
 
250-205 miljoen jaar geleden, de eerste dino's verschenen op aarde
 
 
  Jura
 
205-145 miljoen jaar geleden, de meest vruchtbare periode met veel nieuwe soorten
 
 
  Krijt
 
145-65 miljoen jaar geleden, de dino's sterven uit.
 

 
 
 

 
 
  Tijdperk Trias



 

  Edaphosaurus,
  
   270 miljoen jaar geleden
De Edaphosaurus was een planteneter die leefde in de moerasbossen van Europa en Noord-Amerika. Hij had lange rugstekels waartussen zich een huidmembraan bevond. Het zeil dat zo werd gevormd speelde een rol bij de temperatuurregulatie. De Edaphosaurus liep op 4 poten en was ongeveer 320 cm lang. Hij moet ongeveer 300 kg hebben gewogen.
 
 
  Tijdperk Trias



 

  Cynognathus,
  
   240 miljoen jaar geleden
De Cynognathus was een zoogdierachtige vleeseter van tussen de 1 en 2 meter lang. Fossielen van de Cynognathus zijn gevonden in Zuidelijk Afrika, Antarctica, Argentinië en China. Wetenschappers zien hierin het bewijs dat Zuid-Amerika, Afrika, Antarctica en India aan elkaar hebben gezeten.
 
 
  Tijdperk Trias



 

  Plateosaurus,
  
   200 miljoen jaar geleden
De Plateosaurus was een planteneter die zowel op 2 als op 4 poten kon lopen. Hij was ongeveer 7-9 meter lang met een gewicht tussen de 500 en 2000 kg. In Duitsland werden tientallen skeletten gevonden in Saksen-Anhalt, waardoor men denkt dat deze diersoort in kudden leefde.
 
 





 

  Tijdperk Jura



 

Allosaurus,

150 miljoen jaar geleden

De Allosaurus had kleine voorpoten met scherpe klauwen om prooien te vangen. Zijn kolossale bek met daarin tanden als dolken maakte hem tot een gevreesd roofdier. De vleesetende Allosaurus was ongeveer 11 meter lang en kon wel 4000 kg wegen. Hij kwam voornamelijk voor in Noord-Amerika en is ook gevonden in Portugal.
 
 
  Tijdperk Jura



 

Brachiosaurus,

150 miljoen jaar geleden

De Brachiosaurus was een planteneter. Deze behoort tot de grootste prehistorische dieren. Hij kon wel 23 meter lang worden en 30 ton wegen. De Brachiosaurus liep op 4 poten.  Skeletten zijn gevonden in Amerika en in Zuidelijk Afrika.
 
 
  Tijdperk Jura



 

Brontosaurus,

150 miljoen jaar geleden

De Brontosaurus (ook wel Apatosaurus genoemd) behoorde tot de grootste plantenetende exemplaren van de dierenwereld in het Jura Tijdperk. Meer dan 20 meter lang en wel 35 ton zwaar. Voornaamste vindplaats is Noord-Amerika. Deze dieren leefden vermoedelijk in kudden.
 
 
  Tijdperk Jura



 

    Diplodocus,

    150 miljoen jaar geleden

De plantenetende Diplodocus kwam ook voor in Noord-Amerika. Hij kom 25 meter lang worden, zijn staart alleen was al 10 meter. Zijn gewicht haalde gemakkelijk de 12 ton.
 
 
  Tijdperk Jura

 
Stegosaurus,

150 miljoen jaar geleden

De Stegosaurus, met zijn dubbele rij van beschermende platen op zijn rug en een serie scherpe punten aan zijn staart kon deze dino zich gemakkelijk verdedigen tegen alle aanvallers. Toch was deze geweldenaar van 9 meter lengte een planteneter. De platen op zijn rug dienden om zijn temperatuur te regelen. Hij is voornamelijk in Noord-Amerika gevonden.
 
 



 

 
  Tijdperk Krijt



 

Protoceratops,

100 miljoen jaar geleden

De Protoceratops was een planteneter, die werd gevonden in Mongolië en China. Hij was ongeveer 2 meter lang en woog 400 kg. Een grote botachtige plaat groeide als een kraag van de achterkant van zijn kop en om zijn hals.
 
 
  Tijdperk Krijt



 

Iguanodon,

70 miljoen jaar geleden

De Iguanodon is de eerste dinosaurier die werd ontdekt in 1822. Hij kwam voor in Europa, Noord-Afrika en Azië. Hij had aan zijn voorpoot een stekel in plaats van een duim. Een skelet is te zien in het museum van Brussel.
 

 

 
  Tijdperk Krijt



 

Ankylosaurus,

70 miljoen jaar geleden

De Ankylosaurus was een echte gepanserde dinosaurus van ongeveer 6 meter lang. Hij kwam voor in Noord-Amerika. Zijn verdedigingswapen zat in een krachtige knots aan het einde van zijn staart. Zijn rug was bedenkt met sterke beenplaten, waardoor zijn vijanden hem niet konden pakken.
 
 
  Tijdperk Krijt



 

Pachycephalosaurus,

70 miljoen jaar geleden

De plantenetende Pachycephalosaurus leefde in de USA. Hij had een dikke kop met knobbels. Pachycephalo betekent "dik hoofd".
 
 
  Tijdperk Krijt



 

Triceratops,

70 miljoen jaar geleden

De Triceratops was een plantenetende dinosaurier, die aan het einde van het tijdperk Krijt leefde. Op zijn kop stonden 3 gevaarlijke stekels van ongeveer een meter lengte. Zijn totale lengte was ongeveer 9 meter en hij woog 13 ton. Men denkt dat deze soort ook in kudden leefden. Zijn leefgebied was Noord-Amerika.
 
 
 
En dan de T-REX
De Tyrannosaurus-Rex ("koning van de Dinosauriers") is de meest bekende dinosaurus.
Vele boeken en films zijn er gemaakt waarin de Tyrannosaurus voorkomt. Al meer dan 100 jaar zijn er (vooral in de USA) kinderboeken over deze "grootste vleeseter aller tijden". De films "Jurassic Park" en "Jurrassic World" zijn legendarisch geworden. De documentaire serie "Walking with Dinosaurs" heeft op de TV het leven van de dino's wereldwijd bekend gemaakt.
De Tyrannosaurus-Rex werd veelvuldig gevonden in het westen van de Verenigde Staten. De eerste in 1874.

Deze dino was ongeveer 14 meter lang en kon 8 ton zwaar worden. Vooral zijn grote zwaargebouwde kop met lange vlijmscherpe tanden maken hem tot een "killer".
Tyrannosaurus is de bekendste van alle dinosauriërs geworden doordat hij in boeken werd voorgesteld als het grootste landroofdier uit de wereldgeschiedenis.
Het is dan ook niet vreemd dat er vele postzegels zijn uitgegeven waarop deze indrukwekkende dino prijkt. Hierbij enkele voorbeelden.
 
 
 



 


 

 


(3D stamp)

 
 



 





 

 
 
  De grootte van de Dinosauriers

Volgens de gegevens die thans ter beschikking staan waren de Dino's in het algemeen reusachtig grote dieren. Het volgende schema geeft enkele voorbeelden in vergelijking met de grootte van de mens.
 

 

 

 

Legenda...............>>>

 



 

 
 

 

 

Dit verhaal is niet volledig als niet wordt vermeld waarom er nu geen dino's meer zijn.

Een meteorietinslag in de buurt van Mexico van omstreeks 65 miljoen jaar geleden is tegenwoordig de populairste verklaring voor het uitsterven van alle dinosauriërs behalve de vogels.

Het ontstane stof was zo extreem dat het zonlicht niet meer tot het aardoppervlak kon doordringen.

De meeste dieren, maar ook planten zouden daardoor zijn gestorven. Alleen een aantal vogelsoorten hebben die ramp overleefd.

Men wil de huidige vogels nog steeds zien als afstammelingen van de vliegende "dino's".

 

 
 
 

Noten:
 

 
  1. Bovenstaande informatie en afbeeldingen zijn afkomstig van diverse websites (Wikipedia.com, Dinosaurus.net, Stampsoftheworld.co.uk, Stampboards.com en andere) en uit eigen verzameling.
 
 
  2. De dino's met de lange nekken zijn in het algemeen planteneters. Ze kunnen met hun lange nek tot boven in de bomen komen om bladeren te eten.
.
 
  3. Er is hier met opzet geen aandacht geschonken aan de vliegende dinosauriers (de Pterosauria) en de voorhistorische Zee-reptielen (de Ichthyosauria). Ze wijken wat lichaamsbouw betreft af van de echte dino's. De uitgestorven Zee-reptielen plantten zich ook niet voort met eieren, maar waren levendbarend zoals nu de zoogdieren. Sommige geleerden menen dat de vogels van tegenwoordig nakomelingen zijn van de vliegende  "dino's"  die de natuurramp van 65 miljoen jaar geleden hebben overleefd.
Aardig weetje is nog dat in de Sint-Pietersberg in Maastricht een zee-reptiel is gevonden, die de naam Mosasaurus heeft gekregen (Mosa betekent Maas, de rivier bij Maastricht).
 
 
  4. Het is hierboven nog niet expliciet vermeld, maar de Dinosauriers plantten zich voort door middel van eieren.
 
 
 



Pterosaurus
(Pteranodon)

 



Dinosaurus
Tyrannosaurus Rex

Ichtyosurus
Mosasaurus

     
 
 
 


Aanvulling

  De T.rex in Leiden
In september 2013 werd in Montana (USA) een skelet gevonden van een Tyrannosaurus. Het skelet werd gekocht door museum Naturalis in Leiden. Paleontologen van Naturalis hebben het skelet opgegraven en geprepareerd.
Vanaf 10 september 2016 is de gereconstrueerde dino, die TRIX is genoemd, tentoongesteld in Naturalis.
Bij deze gelegenheid heeft PostNL een postset uitgegeven, bestaande uit een souvenirvelletje met 3 postzegels en 3 bijbehorende ansichtkaarten.
Deze T.rex is de eerste die buiten de USA wordt getoond. Het is ook één van de meest complete T.rex skeletten ter wereld.
 




 

 

 
 

Samengesteld door Toon Oomens (Juni 2016)

 
   

Terug naar Filavaria INDEX