Bevrijdingszegel 1945

  
     
 



 

   Op 15 juli 1945, ongeveer 2 maanden na het einde van de Tweede Wereldoorlog, verscheen in Nederland de  "Bevrijdingszegel".
Soms wordt de emissie "Herrijzend Nederland" genoemd naar de tekst op de postzegel.

De zegel is ontworpen en gegraveerd door C.A.Mechelse, werkzaam bij onze bekende drukker Joh.Enschedé te Haarlem.

In dit artikel geef ik wat meer informatie over de achtergrond en het ontstaan van deze postzegel. 		 
         
  De ontwikkeling
Toen in 1944 een groot deel van de Nederlandse bevolking begon te beseffen dat de oorlog niet meer lang zou duren werd ook bij Joh.Enschedé gedacht aan een nieuwe speciale postzegel.  Het was de graveur Mechelse die op eigen initiatief al in 1944 aan het tekenen was gegaan. Onder het mom van een nieuwe postzegel ter bestrijding van de ziekte TBC maakte hij het volgende ontwerp:
 		  

 



 

  
 

Dit zijn proeven met verschillende kleuren van de zegel onder de titel "T.B.C. BESTRIJDING".
De allegorische voorstelling bestaat uit een gewapende (en gekroonde!) leeuw die een nog vuurspuwende draak verslaat.
De frankeerwaarde staat hier nog op 5 cent.

 

  
 



 

  
 

De definitieve staalgravure met een afdruk in de juiste rode kleur kwam gereed op 31 mei 1945.
De tekst "T.B.C. BESTRIJDING" was nu veranderd in "19.HERRIJZEND.45".
De belettering was overigens ontworpen door Jan van Krimpen.
De frankeerwaarde was 7˝ cent, het tarief voor een brief binnenland tot 20 gram.

Er werden 650.000 loketvellen gemaakt met 100 postzegels, totaal dus 65 miljoen zegels.
De postzegels kwamen aan de loketten op 15 juli 1945 en waren verkrijgbaar tot 31 december 1945.
Ze waren geldig voor frankering tot 31 december 1946.

Na het verschijnen van nieuwe postzegels komen er vaak reacties "uit het publiek".
Zo ook deze keer. De draak is in veel te lichte tint weergegeven!
Algemeen wordt aangenomen dat in een strijd tussen "goed" en "kwaad"
de slechterik (in dit geval de draak) in het zwart of minstens in een donkere kleur wordt weergegeven.
Op de postzegel is de draak zelfs lichter van kleur dan de overwinnende leeuw.
 

  
 
 



 

   De ontwerper.

Cornelis Arend Mechelse (1898-1969) kwam in 1923 als graveur in dienst van Joh.Enschedé.

Hij hield zich aanvankelijk bezig met het ontwerpen en graveren van bankbiljetten.
Hij maakte niet alleen biljetten voor Nederland, maar ook voor Suriname en Nieuw-Guinea.

Zie hieronder enkele voorbeelden.		  
         
 




Mechelse was de ontwerper van het Nederlandse vijftig-gulden biljet uit 1946
dat werd gegraveerd door zijn collega R.Steinhausen (1883-1947).

 

  
 



Op dit voorbeeld van Suriname is de naam C.A.Mechelse links onder te lezen.
Rechts onder staat Joh Enschedé en Zonen.

 

  
 



Hij werkte ook aan de 10-cent zomerzegel van 1948, met de afbeelding van het paleis aan de Kneuterdijk te 's-Gravenhage.

 

  
 
  Drukverschillen/plaatfouten
Tijdens het drukproces, waarbij steeds hetzelfde werkstempel werd gebruikt om de drukplaten te maken, trad slijtage of van dat werkstempel.
Bij het inpersen braken er soms kleine stukjes af van de eerste E in NEDERLAND.
Onderstaande figuur is gemaakt in 1967 door ene G.C.Tops.
 		  
 




Van links naar rechts, van type I naar type V, ziet men steeds een kleine afname bij de vertikaal van de letter E.
Bij type IV is het onderste deel van de vertikaal in zijn geheel dunner dan het bovenste deel.
Bij type V verliest ook het bovenste deel van de vertikaal een stukje.

Hier enkele voorbeelden van postzegels met deze gebreken:






Type I            		 

 


Type IIA

 Type IV        

Type II                               		Type III          

 

 

Type V


 

  
 

Tot slot nog een extract uit de Catalogus van Mast voor 2 plaatfouten.
 

  
 

Nummer 443 PM geeft een vertikale kras
voor de eerste N van NEDERLAND.

Nummer 443 PM1 laat een oranjerode punt zien
in de top van het zwaard.

 

  
 
     
  Bronnen
1. Handboek Postwaarden Nederland, aflevering B16, Uitgave van Elsevier Amsterdam.
2. Het Nederlands Bankbiljet 1814-2002, Vormgeving en ontwikkeling, auteur Jaap Bolten, 1999, De Nederlandse Bank (Amsterdam).
3. Catalogus van 1698 Nederlandse Plaatfouten, Vierde uitgave 2005-2006, van W.J.N.Mast.
4. Speciale Catalogus (Postzegels van Nederland en Overzeese Rijksdelen) van de NVPH.
5. Diverse webpagina's en eigen verzameling.
6. Opmerking: Van het enorme aantal gedrukte zegels werden er ongeveer 4,5 miljoen niet verkocht, teruggestuurd en vernietigd(?).
 		  
 


Samengesteld door Toon Oomens (2018)
 

  
 

Terug naar FILAVARIA index